Relaties en seksualiteit

De methode Kriebels in je buik so sluit aan bij de leerlijn seksuele vorming voor het SO ZML. De doelen uit de leerlijn zijn vertaald naar lessen. Zo sluiten de lessen aan bij het ontwikkelingsniveau van leerlingen.  
Bij de ontwikkeling van de methode is rekening gehouden met de diversiteit van de doelgroep en is ervoor gezorgd dat de methode geschikt is voor leerlingen met een taal(ontwikkelings)stoornis, een stoornis in het autismespectrum (ASS) en/of verstandelijke beperking. 

De belangrijkste doelstelling van seksuele en relationele vorming is: 'leerlingen vanaf jonge leeftijd begeleiden en ondersteunen in hun seksuele (en relationele) ontwikkeling en hen leren seksueel en relationeel verantwoorde keuzes te maken'. 

Inhoud

• Digibordlessen
  De lesmethode bestaat uit circa 50 lessen. De lessen zijn ingedeeld naar niveau (1 t/m 9) en naar leeftijd (4 t/m 13 jaar).
• Lessenportal
  De online lessenportal is de digitale handleiding voor leraren. In de lessenportal bekijkt u de lesbeschrijving en dia’s voor het digibord.
• Managementtool
  Met behulp van de managementtool borgt het systeem uw doorlopende leerlijn. U voegt hier leraren toe en maakt accounts voor hen aan. Ook ziet u welke lessen in welke leerjaren gegeven zijn, zodat u als team uw doorlopende leerlijn zichtbaar maakt en kunt volgen. Erg handig bij bijvoorbeeld uitval van leraren door ziekte of baanwissel.

Lessen

De lessen zijn volgens een vaste structuur opgebouwd en de werkvormen interactief (digibord). Ook worden werkbladen aangeboden met individuele verwerkingsopdrachten voor leerlingen. Extra werkvormen kunt u naar wens aan- of uitzetten. Zo kunt u bijvoorbeeld lessen herhalen en met een aanvullende of aangepaste werkvorm uitbreiden.
De lessen zijn onderverdeeld in 4 hoofdthema’s:

1. Lichamelijke ontwikkeling en lichaamsbeeld
2. Voortplanting
3. Relatievorming en seksuele diversiteit
4. (Online) seksueel gedrag en seksuele weerbaarheid

Met deze leskist kan het thema relaties & seksualiteit behandeld worden binnen de hele school. De leskist bestaat uit:

• Lespakket Relaties & Seksualiteit
• Lespakket Liefdesplein: dvd en handleiding
• Puberkwartet
• Quiz uit tijdschrift 'hoe overleef ik'
• Diverse leesboeken: 'Ik vind jou lief', 'Verliefd', 'Seks en zo'
• Verwerkingsopdrachten en praatplaten
• Vlag
• 2 puzzels
• Jongens- en meisjespop

Deze ouderavond is er op gericht om ouders te informeren over lichamelijke en relationele ontwikkeling van kinderen. Ook wordt besproken hoe dit onderwerp aan de orde kan komen op school. Ouders en leerkrachten kunnen tijdens de bijeenkomst van gedachten wisselen en kennis maken met het onderwerp via interactieve werkvormen.

Inhoud van de oudervoorlichting

• Lichamelijke en relationele ontwikkeling van 0 tot 18 jaar
• Cijfers over geslachtsgemeenschap in de regio
• Aandacht voor diversiteit
• Wat is normaal en wat is afwijkend gedrag?
• Beelvorming en media
• Hoe zorgt u thuis voor een gezonde lichamelijke en relationele ontwikkeling?
• (eventueel) Wat doet de school aan het onderwerp?

De bijeenkomst duurt 2 uur.

Scholen geven al langer invulling aan weerbaarheid door middel van lesmethodes en werkwijzen over sociaal-emotionele ontwikkeling. Toch blijken met name (pre-)pubers extra ondersteuning nodig te hebben bij hun weerbaarheid. Onderwijsprofessionals uit de regio Hollands Midden geven aan dat ze in groepen 6, 7 en 8 leerlingen signaleren die niet op een goede manier grenzen aangeven, leerlingen die moeilijk vrienden maken, er is sprake van ‘meidenvenijn’, maar ook scheldwoorden en opstandigheid. Dit vraagt om een verdieping op de reeds op school aanwezige lesmethode omtrent de sociaal-emotionele ontwikkeling.

Training weerbaarheid

GGD Hollands Midden sluit aan bij de vraag van scholen door preventieve weerbaarheidstrainingen aan te bieden. Deze bestaat uit 7 psychofysieke lessen, gegeven door een professionele weerbaarheidstrainer voor een (combinatie)groep 6, 7 of 8. Tijdens de training wordt het ‘sociale systeem’ in de groep aangepakt en wordt ingegaan op sociale interacties, grenzen aangeven, lichaamshouding en zelfbeeld, en zelfvertrouwen. Leerlingen ervaren wat weerbaarheid is, hoe (on)veiligheid kan voelen en ze leren hier naar te handelen. Individuele leerlingen maken hiervan onderdeel uit, maar hun problematiek is niet leidend. De trainer legt verbanden met de schoolmethode en werkt samen met de leerkracht in het weerbaar maken van leerlingen.

Weerbaarheid en gezondheid

Weerbare kinderen voelen zich gezonder, zijn gelukkiger en leren beter. Bovendien maken weerbare kinderen gezondere keuzes voor zichzelf. Daarom wordt aan deze training een gezondheidsthema gekoppeld. 

Weerbaarheid en je lijf en relaties

Naast alle veranderingen op sociaal-emotioneel gebied verandert er tijdens de puberteit veel op het gebied van lijf en relaties. Jongeren krijgen te maken met lichamelijke, relationele en seksuele veranderingen. Het lichaam begint te groeien, jongeren worden voor het eerst echt verliefd en ze gaan experimenteren op seksueel gebied. Uit de jongerenpeiling van de GGD Hollands Midden blijkt dat van de 12- tot 14-jarigen 2% geslachtsgemeenschap heeft gehad. 

Al deze veranderingen brengen veel onzekerheid met zich mee wat van invloed is op het zelfbeeld en zelfvertrouwen. Jongeren zijn dan ook op zoek naar meer informatie en kennis over relaties en seksualiteit. Uit onderzoek van Rutgers blijkt dat ze deze informatie en kennis het liefst van hun ouders krijgen.

Ouders betrekken bij de training

Bovenstaande laat zien dat het belangrijk is om ouders actief te betrekken bij de weerbaarheidstrainingen. GGD Hollands Midden doet dit door middel van een ouderavond voorafgaand aan de training en huiswerkopdrachten gedurende de training. Tijdens de ouderavond wordt uitgebreid stilgestaan bij normvorming, voorbeeldgedrag, gemeentelijke cijfers over verleidingen en geslachtsgemeenschap en hersenontwikkeling van pubers. Het doel is ouders inzicht te geven in hoe zij kunnen bijdragen aan de weerbaarheidsontwikkeling van hun kind en ouders te motiveren actief aan de training deel te nemen. Daarnaast wordt het gesprek tussen ouder en kind gestimuleerd door middel van wekelijkse doe- en praatopdrachten. Leerlingen krijgen tijdens de eerste les een werkboek waarin de weerbaarheidslessen beschreven staan. Er zijn opdrachten die kinderen alleen kunnen maken, maar ook opdrachten voor ouder en kind samen.

Trainingstraject

Lees de volledige trajectomschrijving van de training.

Weerbaarheidstrainingen met andere gezondheidsonderwerpen

• Weerbaarheid in de klas - Module voeding en bewegen
• Weerbaarheid in de klas - Module jezelf en anderen
• Weerbaarheid in de klas - Module (on)gezonde gewoontes

Het bronnenboek 'Hand in Hand' is er op gericht om door middel van gesprekken, verhalen, spelvormen, knutsellessen en kleurplaten het onderwerp 'diversiteit in relaties' op een respectvolle en tactvolle manier bespreekbaar te maken. Uitgangspunt hierbij is de belevingswereld van het kind. De werkvormen zijn zeer afwisselend en uitdagend. Tevens kan deze quiz aan leerkrachten inzicht bieden in de mate waarin leerlingen tolerant zijn.

In de huidige maatschappij komen kinderen dagelijks in aanraking met verschillende aspecten van ontluikende seksualiteit. Via media en verhalen leren kinderen 'hoe de wereld in elkaar zit'. Toch leren kinderen veelal hoe een 'hetero-wereld' is opgebouwd. Rolpatronen binnen het gezin en het beeld dat in media en (les)boeken geschetst wordt, zijn van grote invloed op hun seksuele ontwikkeling. Deze invloeden zijn in veel gevallen positief, maar ze kunnen (onbedoeld) ook eenzijdig of zelfs negatief zijn.
Om docenten over het onderwerp te informeren, heeft de GGD Hollands Midden het bronnenboek 'Hand in Hand' ontwikkeld.  

Het boek is gratis te downloaden.

Het Vlaggensysteem is een methodiek om seksueel gezond én seksueel grensoverschrijdend gedrag van kinderen en jongeren te duiden en bij te sturen.  In het boek worden seksueel gezond gedrag en seksueel grensoverschrijdend gedrag uitgelegd. Dit gebeurt aan de hand van een zestal criteria:

• Wederzijdse toestemming
• Vrijwilligheid
• Gelijkwaardigheid
• Leeftijdsadequaat
• Context adequaat
• Zelfrespect

Met behulp van deze criteria toetst een professional of het gesignaleerde gedrag passend is voor het kind of de jongere in kwestie. Het Vlaggensysteem zet de criteria op een rij en koppelt dit aan een gekleurde vlag.

• Groene vlag: gezond seksueel gedrag en experimenteergedrag
• Gele vlag: licht grensoverschrijdend gedrag
• Rode vlag: ernstig grensoverschrijdend gedrag
• Zwarte vlag: zwaar seksueel grensoverschrijdend gedrag

Aan elke vlag is een pedagogisch advies gekoppeld, dat u kan helpen adequaat te reageren op het seksueel gedrag van kinderen. Het is ook toepasbaar op leerlingen met een ontwikkelingsachterstand en/of een lichamelijke of verstandelijke beperking.