Relaties en seksualiteit

Scholen zijn verplicht om aandacht te besteden aan seksualiteit en seksuele diversiteit. Deze thema's zijn opgenomen in de kerndoelen van het voortgezet onderwijs. Als school kunt u bijdragen aan een gezonde seksuele ontwikkeling, met aandacht voor de positieve kant: prettige, gelijkwaardige en respectvolle relaties kunnen aangaan.

Relationele en seksuele vorming gaat dus ook over omgaan met elkaar. Op school kunnen jongeren met elkaar in gesprek gaan. Bijvoorbeeld over wensen en grenzen en over seksuele diversiteit. Zo leren leerlingen dat er verschillende opvattingen bestaan en leren ze hun eigen mening te vormen. Jongeren die goede seksuele voorlichting hebben gehad, overwegen hun keuzes beter. Daardoor beginnen ze later aan seks, doen ze het vaker veilig en is er een grotere kans dat hun relaties en seksuele ervaringen prettig zijn.

Mogelijke lesprogramma's voor het vmbo

Lang Leve de Liefde

Leerjaar: onderbouw en bovenbouw
Duur: zowel voor onder- als bovenbouw zijn er 6 lessen.

Lang Leve de Liefde is een lesprogramma over liefde, relaties, veilig vrijen en seksualiteit. Met het lespakket ondersteunt u leerlingen in een prettige, veilige en gewenste seksuele ontwikkeling. Het lespakket bestaat uit een leerlingenmagazine, filmpjes, een docentenhandleiding en een website voor docenten: Lesgeven in de liefde. 

Lang Leve de Liefde; Wensen en grenzen

Leerjaar: onderbouw en bovenbouw vmbo bb jongens en meisjes apart
Duur: voor zowel onder- als bovenbouw zijn er 2 lessen.

De module Wensen en Grenzen gaat over seksueel grensoverschrijdend gedrag. Vrijen tegen je zin is een duidelijke vorm van grensoverschrijding, maar ook een klap op de billen of het online versturen van een seksueel getinte foto kunnen als grensoverschrijdend worden ervaren. In deze extra module denken jongeren na over hun eigen wensen en grenzen. Ze leren dat wensen en grenzen verschillen van persoon tot persoon en dat communicatie hierover belangrijk is om grensoverschrijdend gedrag te voorkomen. Ze krijgen handvatten om over wensen en grenzen te communiceren. 

Lang Leve de Liefde; Seksuele diversiteit

Leerjaar: onderbouw
Duur: 1 - 2 lesuren

Jongeren met homoseksuele gevoelens durven hier vaak op school niets van te laten merken. Veel leeftijdsgenoten keuren homoseksualiteit af. Met deze lesbrief kan aandacht besteed worden aan seksuele diversiteit en homoacceptatie worden bevorderd. Lees meer over de module Seksuele diversiteit.

Lang Leve de Liefde; toolkit L.O.V.E. Online

Leerjaar: klas 1, 2, 3
Duur: 2 lessen van 60-120 minuten

De Toolkit L.O.V.E. Online gaat over leuke en vervelende online ervaringen rondom liefde en seks. De toolkit is voor scholen die aandacht willen besten aan sexting, grooming en online contact. Het ondersteunt de school bij het geven van lessen, het vormen van beleid, het handelen bij incidenten en het informeren van ouders. 

Lovebuzz, spel

Leerjaar: klas 1
Duur: 2 lessen van 50 minuten

Met het Lovebuzz-spel kunt u gevoelige thema’s als seksuele weerbaarheid en seksuele diversiteit bespreekbaar maken. Het is een online game over 6 personages met verschillende situaties uit hun leven. In teamverband worden vragen beantwoord. 

Can you fix it

Leerjaar: onderbouw en bovenbouw
Duur: hangt af van de inzet van het aantal filmpjes

'Can you fix it?' is een online spel over liefde, seks en relaties en leert jongeren op tijd hun grenzen aan te geven wanneer een situatie uit de hand dreigt te lopen. Ze kijken naar korte filmpjes waarin leeftijdsgenoten terecht komen in situaties met een seksueel karakter. Hoe het fragment afloopt, kan beïnvloed worden door op een toets te drukken, de Fixit-knop. 

Online .... weet wat je doet

Leerjaar: klas 1 en 2
Duur: 3 losse lessen

Het e-Lespakket ‘Online... weet wat je doet!’ gaat over de risico’s die jongeren op internet kunnen lopen, met name gericht op seksueel misbruik; wat is het, hoe kun je het voorkomen en wat kun je doen als het je toch is overkomen. Het bestaat uit 3 lessen over grooming, sexting en sextortion. Iedere les behandelt 1 thema bestaande uit een interactieve video, opdrachten en tips voor de leerlingen. 

Wensen en Grenzen

Leerjaar: klas 1 en 2
Duur: afhankelijk van de les

In Wensen en Grenzen komen relaties en seksualiteit vol humor, creativiteit en op een respectvolle manier aan bod. Het lespakket is zo samengesteld dat relationele en seksuele vorming op een gezonde manier benadrukt wordt en tegelijkertijd de gevaren en risico’s benoemt. 
Binnen het programma is het mogelijk dat Veilig Thuis Hollands Midden gastlessen komt geven.

Overige les- en spelmaterialen

Het documentatiecentrum van de GGD Hollands Midden beschikt over diverse materialen die gebruikt kunnen worden als aanvulling bij de lesmethoden. U kunt de onderstaande lesmaterialen kosteloos aanvragen of reserveren (voor 3 weken) via infodocu@ggdhm.nl.

Anticonceptiekoffer, demonstratiemateriaal

Koffer met handleiding om voorlichting te geven over verschillende vormen van anticonceptie.

Demopenissen, demonstratiemateriaal

Met de demopenissen kunnen vaardigheden worden opgedaan in het omdoen van een condoom. Tasje met 6-8 demopenissen en informatie over het omdoen van een condoom. De GGD levert voldoende oefencondooms.

Let's Talk

Aan de hand van Let’s Talk kunt u met jongeren van 12 tot 19 jaar in gesprek gaan over verschillende aspecten van seksualiteit, rolopvattingen en weerbaarheid. Op de dvd staan beeldfragmenten rondom 15 thema’s zoals: eerste keer, kijk op seksualiteit, religie/cultuur en seksuele oriëntatie. In de handleiding staan de beeldfragmenten beschreven met tips voor het begeleiden van de discussie.

Begrijp me goed

Aan de hand van Begrijp me goed kunt u met jongeren van 14 tot 18 jaar in gesprek gaan over miscommunicatie tussen jongens en meisjes bij versieren en flirten, daten en verkering. De USB-stick bevat 5 beeldfragmenten en een handleiding. De beeldfragmenten zijn door jongeren gespeelde scènes. Thema’s als groepsdruk, dubbele signalen en wensen en grenzen komen aan de orde. In de handleiding staan bij elk fragment werkvormen voor reflectie, bewustwording meningsvorming en het bedenken en oefenen van gedragsalternatieven.

Girls'choice. Wensen en grenzen in intimiteit, spel

Met behulp van dit spel ontdekken meisjes (10 tot 15 jaar) waar hun grenzen liggen met betrekking tot seksualiteit, intimiteit en relaties. Onderwerpen die aan de orde komen zijn: seks en relaties, veilig vrijen, zwangerschap en moederschap, weerbaarheid en jongens. Enige basiskennis op het gebied van het eigen lichaam, anticonceptie en voortplanting wordt verondersteld.

Boys R Us, spel

Met dit spel kunt u jongens (10 tot 16 jaar) bewust maken van het belang van veilige, prettige, gewenste en gelijkwaardige seksuele en relationele contacten.

Rond je seksualiteit, spel

Een carrouselspel waarmee leerlingen in de bovenbouw met elkaar leren praten over hun waarden en normen ten aanzien van relaties en seksualiteit. Op 180 kaarten staan uiteenlopende vragen over de thema’s communicatie over seks en relaties , man-vrouwrollen, relaties, seksualiteit, seksuele oriëntatie, veilig vrijen, voortplanting, weerbaarheid, zelfbeeld en toekomst.

www.sense.info, website voor jongeren voor al hun vragen over seks, hulp en advies      

Scholen zijn verplicht om aandacht te besteden aan seksualiteit en seksuele diversiteit. Deze thema's zijn opgenomen in de kerndoelen van het voortgezet onderwijs. Als school kunt u bijdragen aan een gezonde seksuele ontwikkeling, met aandacht voor de positieve kant: prettige, gelijkwaardige en respectvolle relaties kunnen aangaan.

Relationele en seksuele vorming gaat dus ook over omgaan met elkaar. Op school kunnen jongeren met elkaar in gesprek gaan. Bijvoorbeeld over wensen en grenzen en over seksuele diversiteit. Zo leren leerlingen dat er verschillende opvattingen bestaan en leren ze hun eigen mening te vormen. Jongeren die goede seksuele voorlichting hebben gehad, overwegen hun keuzes beter. Daardoor beginnen ze later aan seks, doen ze het vaker veilig en is er een grotere kans dat hun relaties en seksuele ervaringen prettig zijn.

Mogelijke lesprogramma's voor havo-vwo

Lang Leve de Liefde; onderbouw

Leerjaar: klas 2
Duur: 6 lessen van 50 minuten

Lang Leve de Liefde onderbouw is een lesprogramma over liefde, relaties, veilig vrijen en seksualiteit. Met het lespakket ondersteunt u leerlingen in een prettige, veilige en gewenste seksuele ontwikkeling. Het pakket bestaat uit een leerlingenmagazine, filmpjes, een docentenhandleiding en een website voor docenten: lesgeven in de liefde.

Lang Leve de liefde; bovenbouw

Leerjaar: klas 4, 5, 6
Duur: 8 lessen van 50 minuten

Lang Leve de Liefde bovenbouw is een lesprogramma over seksuele en relationale vorming voor jongeren. Het doel van het lespakket is het bevorderen van gezonde en gewenste (seksuele) relaties en het respectvol omgaan met seksuele diversiteit. De nadruk ligt niet alleen op kennis, maar ook op zelfreflectie en het leren van vaardigheden.

Lang Leve de Liefde; Seksuele diversiteit

Leerjaar: onderbouw
Duur 1-2 lesuren

Jongeren met homoseksuele gevoelens durven hier vaak op school niets van te laten merken. Veel leeftijdsgenoten keuren homoseksualiteit af. Met deze lesbrief kan aandacht besteed worden aan seksuele diversiteit en homoacceptatie worden bevorderd. Lees meer over de module Seksuele diversiteit.

Lovebuzz, spel

Leerjaar: klas 1
Duur: 2 lessen van 50 minuten

Met het Lovebuzz-spel kunt u gevoelige thema’s als seksuele weerbaarheid en seksuele diversiteit bespreekbaar maken. Het is een online game over 6 personages met verschillende situaties uit hun leven. In teamverband worden vragen beantwoord.

Can you fix it

Leerjaar: onderbouw en bovenbouw
Duur: hangt af van de inzet van het aantal filmpjes

'Can you fix it?' is een online spel over liefde, seks en relaties en leert jongeren op tijd hun grenzen aan te geven wanneer een situatie uit de hand dreigt te lopen. Ze kijken naar korte filmpjes waarin leeftijdsgenoten terecht komen in situaties met een seksueel karakter. Hoe het fragment afloopt, kan beïnvloed worden door op een toets te drukken, de Fixit-knop.

Online .... weet wat je doet

Leerjaar: klas 1 en 2
Duur: 3 losse lessen

Het e-lespakket 'Online... weet wat je doet!' gaat over de risico's die jongeren op internet kunnen lopen, met name gericht op seksueel misbruik; wat is het, hoe kun je het voorkomen en wat kun je doen als het je toch is overkomen. Het bestaat uit 3 lessen over grooming, sexting en sextortion. Iedere les behandelt 1 thema bestaande uit een interactieve video, opdrachten en tips voor de leerlingen.

Wensen en grenzen

Leerjaar: klas 1 tot en met 6
Duur: afhankelijk van de lessen

In Wensen en grenzen komen relaties en seksualiteit op een respectvolle manier aan bod. Het lespakket is zo samengesteld dat relationele en seksuele vorming op een gezonde manier benadrukt wordt en tegelijkertijd de gevaren en risico's worden benoemd.

Binnen het programma is het mogelijk dat Veilig Thuis Hollands Midden gastlessen komt geven.

Sexting zonder risico's

Leerjaar: klas 1 tot en met 3
Duur: 1 lesuur

De les Sexting zonder risico's kan zowel preventief als na een sextingincident worden gegeven. De leerlingen worden geprikkeld om, met behulp van verschillende oefeningen, over het onderwerp na te denken. Het vermindert verdere verspreiding van sexting en draagt bij aan het stoppen van pesten.

Overige les- en spelmaterialen

Het documentatiecentrum van de GGD Hollands Midden beschikt over diverse materialen die gebruikt kunnen worden als aanvulling bij de lesmethoden. U kunt de onderstaande lesmaterialen kosteloos aanvragen of reserveren (voor 3 weken) via infodocu@ggdhm.nl

Anticonceptiekoffer, demonstratiemateriaal

Koffer met anticonceptiemiddelen en een handleiding om voorlichting te geven over verschillende vormen van anticonceptie.

Demopenissen, demonstratiemateriaal

Met de demopenissen kunnen vaardigheden worden opgedaan in het omdoen van een condoom. Tasje met 6-8 demopenissen en informatie over het omdoen van een condoom. De GGD levert voldoende oefencondooms.

Let's talk

Aan de hand van Let's talk kunt u met jongeren van 12 tot 19 jaar in gesprek gaan over verschillende aspecten van seksualiteit, rolopvattingen en weerbaarheid. Op de dvd staan beeldfragmenten rondom 15 thema's zoals eerste keer, kijk op seksualiteit, religie/cultuur en seksuele oriéntatie. In de handleiding staan de beeldfragmenten beschreven met tips voor begeleiden van de discussie.

Begrijp me goed

Aan de hand van Begrijp me goed kunt u met jongeren van 14 tot 18 jaar in gesprek gaan over miscommunicatie tussen jongens en meisjes bij versieren, flirten, daten en verkering. De USB bevat 5 beeldfragmenten en een handleiding. De beeldfragmenten zijn door jongeren gespeelde scenes. Thema's als groepsdruk, dubbele signalen en wensen en grenzen komen aan de orde. In de handleiding staan bij elk fragment werkvormen voor reflectie, bewustwording, meningsvorming en het bedenken en oefenen van gedragsalternatieven.

Girls'choice. Wensen en grenzen in intimiteit, spel

Met behulp van dit spel ontdekken meisjes (10 - 15 jaar) waar hun grenzen liggen met betrekking tot seksualiteit, intimiteit en relaties. Onderwerpen die aan de orde komen zijn: seks en relaties, veilig vrijen, zwangerschap en moederschap, weerbaarheid en jongens. Enige basiskennis op het gebied van het eigen lichaam, anticonceptie en voortplanting wordt verondersteld.

Boys R Us, spel

Met dit spel kunt u jongens (10 tot 16 jaar) bewust maken van het belang van veilige, prettige, gewenste en gelijkwaardige seksuele en relationele contacten.

Rond je seksualiteit, spel

Een carrouselspel waarmee leerlingen in de bovenbouw met elkaar leren praten over hun waarden en normen ten aanzien van relaties en seksualiteit. Op 180 kaarten staan uiteenlopende vragen over de thema's communicatie over seks en relatie, man-vrouwrollen, relaties, seksualiteit, seksuele oriëntatie, veilig vrijen, voortplanting, weerbaarheid, zelfbeeld en toekomst.

www.sense.info: website voor jongeren voor al hun vragen over seks, hulp en advies.

Hoe kunnen ouders met hun kinderen in gesprek gaan over relaties, seksualiteit en sociale media? Waar zijn jongeren mee bezig als het gaat om deze onderwerpen?
Wij kunnen met u meedenken of (een deel van) een ouderavond verzorgen.

We bespreken de gezonde relationele ontwikkeling besproken en ouders krijgen ideeën aangereikt om met hun kinderen in gesprek te gaan. Ook social media, de invloed hiervan op jongeren en de voordelen en risico's komen aan bod. Wat zijn nu echte do's en dont's?

Weten leerlingen bij wie ze terecht kunnen als ze vragen hebben, advies willen of hulp nodig hebben? Een belangrijk onderdeel van het programma 'Wensen en Grenzen' is het bekend(er) maken van de zorgplattegrond van de school.

In gesprek met de school wordt de zorgplattegrond van uw school in kaart gebracht. Leerlingen kunnen op de hoogte gebracht worden van de zorgplattegrond tijdens de gastlessen Wensen en Grenzen.

Het Consultatieteam Eergerelateerd Geweld kan ingeschakeld worden voor het waarborgen van de veiligheid.

De dynamiek van eergerelateerd geweld is complex en het is van belang dat beroepskrachten van scholen casuïstiek met elkaar kunnen bespreken.

In het Consultatieteam zitten onder meer hulpverlenende organisaties en de politie.

Het consultatieteam:

• biedt consult aan professionals die in hun werk (potentiële) slachtoffers en plegers van eergerelateerd geweld tegenkomen over wie grote zorg is;
• stelt professionals in staat casuïstiek adequaat op te pakken door kennis en aanbod uit de deelnemende organisaties bij elkaar te brengen;
• bevordert de deskundigheid van professionals door casuïstiekbespreking.

Welkom op School, mentorlessen en lessen relaties & seksualiteit, is bedoeld voor Internationale Schakelklassen (ISK's) en andere vo-scholen met nieuwkomers. De kern van deze methode is bruggen slaan tussen verleden, heden en toekomst. Lessen gaan onder andere over kinderrechten, discriminatie en relaties en seksualiteit. Er is aandacht voor de rolverdeling tussen jongens en meisjes, mannen en vrouwen.

Om deze lessen goed uit te kunnen voeren, is door Pharos en Rutgers, de ontwikkelaars van de methode, een introductietraining ontwikkeld van 2 dagdelen. Tijdens deze training is er veel aandacht voor de ervaring van de deelnemers.