Relaties en seksualiteit

Je Lijf, je Lief! is een lesprogramma voor het praktijkonderwijs over wensen en grenzen in liefde en seks. Het wil jongens en meisjes vaardigheden aanreiken om beter te communiceren over wensen en grenzen en seksualiteit, om grenzen te herkennen bij zichzelf en anderen en daarmee om te gaan.

Inhoud lesprogramma

Het lesprogramma bestaat uit 5 lessen:

1. Eigen wensen herkennen en aangeven.
   Jongeren worden zich bewust van hun eigen wensen op het gebied van relaties en seksualiteit en oefenen met eigen wensen duidelijk maken aan anderen.
2. Eigen grenzen herkennen en aangeven.
   Deze les gaat over grenzen op het gebied van seks en relaties. Hoe kun je zien wat iemands grens is? en hoe kun je zelf een grens aangeven?
3. Wensen en grenzen herkennen bij de ander.
   Tijdens deze les denken de jongeren na over de wensen en grenzen van een ander. Ook leren jongeren de lichaamstaal van andere jongeren in te schatten en dat iemand grenzen verbaal en non-verbaal kan aangeven.
4. Grenzen van de ander respecteren.
   In deze les oefenen jongeren op welke manier je de grenzen van anderen kunt respecteren.
5. Groepsdruk.
   Centraal in deze les staat dat jongeren groepsdruk beter leren weerstaan.

Uitvoering

Je Lijf, je Lief! wordt uitgevoerd door mentoren of docenten op praktijkscholen in het eerste of tweede leerjaar. GGD Hollands Midden biedt praktijkscholen een gratis workshop om docenten goed voor te bereiden op het geven van de lessen.

Materialen

Na het volgen van de docentenworkshop is het lesmateriaal en de docentenhandleiding gratis te downloaden via de Movisie academie. De docentenhandleiding geeft docenten een duidelijke structuur en ondersteuning bij de uitvoering van het lesprogramma.

Lang Leve de Liefde is een lesprogramma over relaties, seksualiteit en alles wat daarmee te maken heeft. Dit lespakket is ontwikkeld door SOA AIDS Nederland en sluit aan bij de nieuwe kerndoelen rondom seksualiteit, weerbaarheid en seksuele diversiteit.

Het lespakket bestaat uit een leerlingmagazine, een dvd, een docentenhandleiding en de website www.lesgevenindeliefde.nl.

Drie versies

Er zijn drie versies beschikbaar: één voor leerlingen in de onderbouw (vmbo, havo, vwo), één voor de bovenbouw (havo/vwo) en één voor leerlingen op het MBO. De digitale versie kent een leerlingomgeving waar leerlingen zelfstandig opdrachten maken én een docentomgeving, waar docenten elkaar tips geven over de uitvoering van het lespakket.

De lesopbouw

Er zijn 6 lessen van elk 50 minuten.

• Les 1:  Wat gebeurt er met jou? (puberteit, verliefdheid, homoseksualiteit)
• Les 2:  Waar ben jij aan toe? (relatievorming, seksualiteit)
• Les 3:  Wat zijn jouw grenzen? (wensen & grenzen, weerbaarheid, internet, loverboys)
• Les 4:  Hoe maak je seks leuk? (de eerste keer, seksuele problemen, informatie & hulp)
• Les 5:  Veilig vrijen, wat is dat? (veilig vrijen, soa's en zwangerschap)
• Les 6:  Veilig vrijen, hoe doe je dat? (condoom- en anticonceptiegebruik)

Er zijn vier aanvullende modules verkrijgbaar, nl. 'Wensen en grenzen' ,  'Jij en de media' ,  'Seksuele diversiteit' , en 'Soa-practicum'.

In deze training maakt u kennis met het vernieuwde lespakket 'Lang leve de liefde' en de daarbij behorende digitale modules en docentenbegeleiding. Door het bekijken van de materialen en het praktisch oefenen ermee, bent u klaar om ermee aan de slag te gaan.

Vanaf schooljaar 2012-2013 is het vernieuwde lespakket 'Lang Leve de Liefde' verkrijgbaar! Dit nieuwe lespakket, ontwikkeld door SOA AIDS Nederland, sluit aan bij de nieuwe kerndoelen rondom seksualiteit, weerbaarheid en seksuele diversiteit. De GGD biedt mentoren, docenten verzorging en/of biologie de gelegenheid om kennis te maken met het nieuwe lespakket. Tijdens deze gratis training gaat u aan de slag met het nieuwe lesmateriaal. Door de extra uitleg over het materiaal en het praktisch oefenen, kunt u er op school zo mee aan de slag.

Lang Leve de Liefde is een lesprogramma voor middelbare scholieren en gaat over relaties, seksualiteit en alles wat daarmee te maken heeft. Het lespakket bestaat uit een leerlingmagazine, een dvd, een docentenhandleiding en de website www.lesgevenindeliefde.nl. Er zijn drie versies beschikbaar: één voor leerlingen in de onderbouw (vmbo, havo, vwo), één voor de bovenbouw (havo/vwo) en één voor leerlingen op het MBO. De digitale versie kent een leerlingomgeving waar leerlingen zelfstandig opdrachten maken én een docentomgeving, waar docenten elkaar tips geven over de uitvoering van het lespakket.

Lesopbouw (6 x 50 min):

Les 1 Wat gebeurt er met jou? (puberteit, verliefdheid, homoseksualiteit)
Les 2 Waar ben jij aan toe? (relatievorming, seksualiteit)
Les 3 Wat zijn jouw grenzen? (wensen & grenzen, weerbaarheid, internet, loverboys)
Les 4 Hoe maak je seks leuk? (de eerste keer, seksuele problemen, informatie & hulp)
Les 5 Veilig vrijen, wat is dat? (veilig vrijen, soa's en zwangerschap)
Les 6 Veilig vrijen, hoe doe je dat? (condoom- en anticonceptiegebruik)

Aanvullende modules

• Jij en de media
• Seksuele diversiteit
• Wensen en grenzen

Jongeren komen steeds makkelijker in aanraking (mede via sociale media) met seksueel getinte beelden en informatie. De module 'Jij en de media' wil jongeren leren daar verantwoord mee om te gaan. Ze leren kritisch te kijken naar geseksualiseerde beelden en geïdealiseerde schoonheidsidealen.

De module bestaat uit 2 lessen, een filmpje en een leerlingenmagazine en is bestemd voor leerlingen van 12 tot 15 jaar van het vmbo.

De module Wensen en Grenzen gaat over seksueel grensoverschrijdend gedrag. Dat wil zeggen: seksueel gedrag dat over de subjectieve grens van één van de betrokkenen gaat. Vrijen tegen je zin is een duidelijke vorm van grensoverschrijding, maar ook een klap op de billen of het online versturen van een seksueel getinte foto kunnen als grensoverschrijdend worden ervaren.

Een belangrijke oorzaak van seksueel grensoverschrijdend gedrag is de dubbele boodschap die jongeren aan elkaar afgeven. De dubbele boodschap van jongens naar meiden is: je moet niet te makkelijk zijn, maar ik wil wel graag seks met je. De dubbele boodschap van meiden naar jongens is: je moet lef hebben en initiatief tonen, maar ook laten zien dat je mij en mijn grenzen respecteert. Door deze dubbele boodschap weten jongeren niet precies van elkaar wat de ander wil. Soms weten ze ook niet goed wat ze zelf willen. Hierdoor kan grensoverschrijdend gedrag makkelijker plaatsvinden.

In de extra module Wensen en Grenzen denken jongeren na over hun eigen wensen en grenzen. Ze leren dat wensen en grenzen verschillen van persoon tot persoon en dat communicatie hierover belangrijk is om grensoverschrijdend gedrag te voorkomen. Ze krijgen handvatten om over wensen en grenzen te communiceren.

Samenstelling module

Er zijn twee versies van het lespakket: één voor de onderbouw en één voor de bovenbouw. Het lespakket bestaat uit een docentenhandleiding, werkbladen en de films van Can You Fix It? In de docentenhandleiding vindt u de uitwerking van de lessen, methodische en didactische tips en achtergrondinformatie.
Er zijn aparte docentenhandleidingen en werkbladen voor jongens en meisjes.

Alle materialen zijn te downloaden op de website www.langlevedeliefde.nl.

De Toolkit L.O.V.E. Online gaat over leuke en vervelende online ervaringen rondom liefde en seks. De toolkit is voor scholen die aandacht willen besten aan sexting, grooming en online contact. De toolkit ondersteunt uw school bij het geven van lessen, het vormen van beleid, het handelen bij incidenten en het informeren van ouders.

Inhoud toolkit

• Handleiding
• Stappenplan sexting
• Ouderfolder Sexting en grooming
• Lesmodule L.O.V.E. Online: leerlingenmagazine, filmpjes, docentenhandleiding

Welkom op School, mentorlessen en lessen relaties & seksualiteit, is bedoeld voor Internationale Schakelklassen (ISK's) en andere vo-scholen met nieuwkomers. De kern van deze methode is bruggen slaan tussen verleden, heden en toekomst. Lessen gaan onder andere over kinderrechten, discriminatie en relaties en seksualiteit. Er is aandacht voor de rolverdeling tussen jongens en meisjes, mannen en vrouwen.

Om deze lessen goed uit te kunnen voeren, is door Pharos en Rutgers, de ontwikkelaars van de methode, een introductietraining ontwikkeld van 2 dagdelen. Tijdens deze training is er veel aandacht voor de ervaring van de deelnemers.

Dagdeel 1 Introductie van de mentorlessen

Trainer: Kaveh Bouteh (Pharos)

Deze bijeenkomst biedt u kennis over de achtergronden van verschillende groepen leerlingen, zoals leerlingen met een vluchtelingenachtergrond en leerlingen van ouders die als arbeidsmigrant kwamen zoals Poolse leerlingen. Er wordt ingegaan op de invloed van cultuur bij het opvoeden en opgroeien en wat er psychologisch nodig is om te wennen aan het leven in Nederland. Tevens komt het onderwerp verwerking van traumatische ervaringen aan bod.

Dagdeel 2 Introductie van de lessen over relaties en seksualiteit

Trainer: Nilfüfer Gürses (Rutgers)

Tijdens deze bijeenkomst wordt ingegaan op de onderwerpen verliefdheid en verkering, lichamelijke veranderingen in de puberteit, positieve en veilige seks en wensen en grenzen. Uitgangspunt is leerlingen te laten wennen aan het praten over relaties en seksualiteit. Zo kunnen ze weloverwogen een gezonde keuze op dit terrein maken. Daarbij wordt keer op keer stil gestaan bij wat de leerlingen van huis uit mee krijgen en wat in Nederland nodig is om zelfstandig en weerbaar te zijn.

Het Soa-practicum is bedoeld om leerlingen op een praktische manier bewust te maken van de verspreidingssnelheid van bacteriën en het verspreidingsgevaar van bacteriële soa's.

De 2 lessen bestaan uit een theorie en een proef. Tijdens de proef verspreiden leerlingen zelf (non-pathogene) bacteriën via handcontact. Rubber handschoenen worden gebruikt in plaats van condooms. In de klas gaan de leerlingen deze bacteriën verspreiden door elkaar de hand te geven.

Het Soa-practicum bestaat uit een docentenhandleiding, een leerlingenwerkboekje en een Soa-practicum Kit.

Het E-Lespakket: Online... weet wat je doet! gaat over de risico’s die jongeren op internet kunnen lopen. Daarbij is dit lespakket vooral gericht op seksueel misbruik via internet; wat is het, hoe kun je het voorkomen en wat kun je doen als het je toch is overkomen.

In de opvoeding informeren we jongeren voor veilig vrijen. Online seks wordt daarin vaak niet meegenomen. Denk bijvoorbeeld aan versturen, doorsturen en ontvangen van seksueel getinte berichten en foto’s via Whatsapp (sexting), misbruik van webcambeelden van online seks en benaderd worden door vreemden voor online seks (grooming). Dit zou eigenlijk wel in de mediaopvoeding binnen het gezin en op school thuishoren. Helpwanted.nl kan daarin op verschillende manieren ondersteunen.

Helpwanted.nl heeft voor docenten een E- lespakket ontwikkeld (ook geschikt voor digiboard) als hulpmiddel bij lessen over internet veiligheid. Het E-lespakket bestaat uit drie lessen over grooming, sexting en webcammisbruik. Iedere les behandelt één thema bestaande uit een interactief video, een aantal opdrachten en tips voor de leerlingen.

De lessen zijn te vinden op de scholenpagina van de website www.helpwanted.nl.

De training biedt docenten en zorgcoördinatoren houvast omtrent gezonde lichamelijke ontwikkeling en het signaleren van grensoverschrijdend gedrag.

Aan seksueel gedrag van jongeren liggen meestal gezonde motieven ten grondslag. Soms is het lastig om te beoordelen of het wel zo gezond is en hoe ouders daarover denken.

Centrale vraag tijdens deze training is 'Hoe herken je grensoverschrijdend gedrag en hoe maak je het bespreekbaar ?'

Uitgangspunt in de cursus is het Vlaggensysteem ontwikkeld door SenSoa. Er is aandacht voor gelijkwaardigheid en verschillen tussen jongeren op het gebied van ontwikkeling, leeftijd, handelen, context en zelfrespect.

Het documentatiecentrum van GGD Hollands Midden beschikt over diverse materialen die gebruikt kunnen worden als aanvulling op de uitgebreide lesmethoden. Dit zijn:

• spellen;
• dvd's;
• lees- en prentenboeken;
• boeken met achtergrondinformatie;
• boeken met lessuggesties.

Klik hier voor het overzicht van aanvullende (les)materialen over relaties en seksualiteit.

De materialen zijn te leen bij de GGD Hollands Midden.

Waar zijn jongeren mee bezig als het gaat om relaties en seksualiteit? Hoe kunt u met leerlingen in gesprek gaan over dit onderwerp? Welke boodschappen wil de school uitdragen tijdens lessen?
Tijdens deze training krijgt u de tools om hiermee aan de slag te gaan en om de lessen te geven in de klas. U raakt vertrouwd met het onderwerp en de creatieve werkvormen.

Een voordeel van het deelnemen aan deze training is dat het team de gelegenheid heeft gezamenlijk op te trekken bij de onderwerpen, het opzetten van het programma en houdingsaspecten met elkaar kunnen afstemmen dan wel uitwisselen.
De docententraining bestaat uit twee onderdelen: kennisoverdracht en het eigen maken van het lespakket.
Denk bijvoorbeeld aan:

• Bespreken van communicatieve vaardigheden bij onderwerpen als relaties en seksualiteit en seksuele diversiteit.
• Omgaan met vragen van leerlingen.
• Voorwaarden voor het geven van relationele vorming (bijv: inzicht hebben in eigen normen en waarden, respect voor elkaar).
• De plaats van de sociale media, positieve kanten en risico's.
• Multiculturele samenleving, verschillende religies en invloed op deze onderwerpen in de klas.
• Doelen van het lespakket, opbouw, de opdrachten en het implementeren van het programma.
• Zorgstructuur van de school, hoe is die opgebouwd in de school en hoe wordt deze bekend gemaakt aan leerlingen.

In gesprek met leerlingen over relaties en seksualiteit op een leuke, leerzame en interactieve manier.

De leerlingen krijgen tijdens lessen de ruimte om met elkaar te bespreken wat ze normaal vinden, wat zij vinden van de rol van internet, hoe een gezonde relatie eruit 'hoort' te zien en wat ze bijvoorbeeld zouden doen als ze ergens vragen over hebben.

Om met leerlingen in gesprek te raken over onderwerpen als relaties, seksualiteit, sociale media en seksuele diversiteit moet vaak een drempel overgestapt worden. Gastlessen vanuit het programma 'Wensen en Grenzen' is daar een eerste aanzet toe. Tijdens de lessen worden de aangename en minder leuke kanten van relaties en seksualiteit besproken op humorvolle wijze. Leerlingen worden uitgedaagd na te denken en een mening te formuleren door middel van opdrachten. Deze opdrachten kunnen gaan over webcams, loverboys, ruziemaken enzovoort. Uiteindelijk gaan ze naar huis met meer kennis en ideeën over onderlinge overeenkomsten en verschillen. Ze ontvangen suggesties wie ze binnen en buiten de school kunnen benaderen als ze vragen hebben of hulp willen.
De gastlessen nemen een blokuur in beslag.

Hoe kunnen ouders met hun kinderen in gesprek gaan over relaties, seksualiteit en sociale media? Waar zijn jongeren mee bezig als het gaat om deze onderwerpen?
Wij kunnen met u meedenken of (een deel) van uw ouderavond verzorgen.

Het thema 'Wensen en Grenzen' is een goed thema om tijdens een ouderavond aan bod te laten komen. Niet alle ouders weten hoe ze met het onderwerp relationele en seksuele vorming en sociale media om kunnen gaan.
Tijdens een ouderavond over wensen en grenzen wordt de gezonde relationele ontwikkeling besproken en krijgen ouders ideeën aangereikt om met hun kinderen in gesprek te raken. Ook de sociale media, de invloed hiervan op jongeren en de voordelen en risico's komen aan bod. Wat zijn nu echte do's en dont's?

Tot slot ontvangen ouders informatie over plekken waar zij advies en hulp kunnen vragen.

Is het normaal dat meisjes van dertien foto's van zichzelf plaatsen op Facebook?

Vaak weten mensen weinig over de seksuele ontwikkeling van kinderen of jongeren en wat daarbij normaal is en wat niet. Ze maken zich zorgen en weten niet op welke wijze om te gaan met de seksuele ontwikkeling van kinderen of jongeren in de groep of klas.

In deze workshop wordt gesproken over:

• De seksuele ontwikkeling van kinderen van 12 tot 18 jaar.
• Eigen normen en grenzen ten aanzien van seksualiteit bij kinderen.
• De praktische en inhoudelijke vormgeving van seksualiteit van kinderen/jongeren in de groep.
• Gesprekken met kinderen/jongeren voeren over seksualiteit.
• Visie binnen een organisatie ten aanzien van seksuele vorming.

Vooral meisjes en vrouwen zijn slachtoffer van eergerelateerd geweld. Maar ook mannen en jongens kunnen gevaar lopen. Voor docenten kan het lastig zijn de consequenties van eer, eerschending, eerherstel of eergerelateerd geweld precies in te schatten. Daarnaast is het ingewikkeld om te weten waarop te letten als het gaat om signalen en hoe te handelen na signalering. Hoe bemiddel je in zo'n situatie?

JSO biedt verschillende trainingen rond dit vraagstuk, van het signaleren en bespreekbaar maken van eergerelateerd geweld tot bemiddeling met betrokkenen. Enkele van deze trainingen worden verzorgd met de Regionaal coördinator Eergerelateerd Geweld van de Politie Hollands Midden.

Inhoud van de training

• Herkennen van eer en eergerelateerd geweld
• Eerschending en eerherstel
• Handelen bij eergerelateerd geweld
• Dilemma's voor hulpverleners en/of beroepskrachten
• Signalen en zorgen bespreken
• Bemiddelingsgesprekken voeren

De brochure biedt informatie over wat eergerelateerd geweld is en wat beroepskrachten van scholen kunnen doen.

Onderwerpen die in de brochure aan de orde komen, zijn:

• wat is eergerelateerd geweld;
• wat kunnen beroepskrachten wel en niet doen in de aanpak ervan;
• herkenning van signalen;
• een routekaart voor de aanpak na signalen;
• wat kan het Consultatieteam eergerelateerd geweld voor u betekenen?;
• overige praktische informatie.

Wilt u aan de slag met het onderwerp Seksuele diversiteit, maar weet u niet zo goed welke activiteiten u op school kunt ondernemen? Kijk in de Diversiteitskrant. Hierin staan allerlei lesideeën en activiteiten beschreven.

De Diversiteitskrant is ontwikkeld in het kader van Roze Stad Gouda 2018. Ieder jaar wordt in Nederland een stad uitgeroepen tot Roze Stad van Nederland. In 2018 is het de beurt aan Gouda. Door de verschillende activiteiten in de stad die in het teken staan van diversiteit, hoopt men dat de acceptatie van de LHBT-gemeenschap wordt vergroot.

Klik op de afbeelding om de krant te downloaden.